Τα αρχαία χαράγματα επάνω στους λίθους μιλούν σαφώς για το ΠΑΝΑΘΕΝΑΪΣ ΣΤΑΔΙΟΝ. Μπορεί λοιπόν οι αρχαιολόγοι να έχουν εντοπίσει πράγματι κάτω από την Ακρόπολη το πρώτο στάδιο της αρχαίας Αθήνας;

Οι πιθανότητες είναι μεγάλες, καθώς είναι γνωστό ότι πριν από την κατασκευή του μαρμάρινου σταδίου- στη θέση ακριβώς όπου βρίσκεται και σήμερα το ανακατασκευασμένο στα νεότερα χρόνια πλέον Παναθηναϊκό Στάδιο- λειτουργούσε στις πλαγιές της Ακρόπολης ένας χώρος άθλησης και τέλεσης αγώνων. Ήταν χωμάτινο εκείνο το πρώτο στάδιο της εποχής του Λυκούργου, με κάποιες θέσεις προεδρίας, αλλά χωρίς λαμπρότητα. Πού βρισκόταν όμως; Μια πιθανή απάντηση έρχεται από τις τελευταίες αρχαιολογικές έρευνες στο πλαίσιο της αποκατάστασης της Στοάς του Ευμένους. Γιατί στον βόρειο οπίσθιο τοίχο της, ο οποίος χρονολογείται πράγματι από την εποχή του Λυκούργου, στα τέλη δηλαδή του 4ου π.Χ. αιώνα, εντοπίστηκαν τα προαναφερθέντα χαράγματα.

Σε μήκος μεγαλύτερο των 165 μέτρων εκτείνεται αυτός ο τοίχος της Στοάς, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ δύο μνημείων: του αναλήμματος του Διονυσιακού Θεάτρου και της ανατολικής εισόδου του Ηρωδείου. Είναι θεμελιωμένος στο φυσικό έδαφος, ενώ το ανώτερο τμήμα του λειτουργεί ως αντιστήριξη των επιχώσεων που διαμορφώνουν τον αρχαίο περίπατο της Ακρόπολης, ο οποίος βρίσκεται λίγο πιο ψηλά στον Ιερό Βράχο. Την άποψη ότι το αρχαίο στάδιο της Αθήνας βρισκόταν στην περιοχή της Στοάς του Ευμένους διατύπωσε μάλιστα πρόσφατα ο αρχαιολόγος κ. Πέτρος Καλλιγάς. Από την άλλη, κατά τη συζήτηση του θέματος της Στοάς την περασμένη Τρίτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αναφέρθηκε ότι άλλοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το πρώτο στάδιο βρισκόταν στην περιοχή της Πνύκας. Και οι δύο απόψεις μένει να αποδειχθούν.

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τα χαράγματα που αναφέρουν το Παναθηναϊκό Στάδιο έχουν γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να προκύπτει πως έπονται της κατασκευής του (οι λέξεις δηλαδή συνεχίζονται σε διαφορετικούς λίθους). Αυτός ο βόρειος τοίχος της Στοάς του Ευμένους, κατασκευασμένος από κροκαλοπαγείς λίθους, καθώς και η εμπλεκόμενη με αυτόν τοξοστοιχία από ακτίτη λίθο ήταν αρχικώς αυτόνομα. Και όπως φαίνεται, επάνω τους ήρθε τον 2ο αι. π.Χ. να «ακουμπήσει» η Στοά του Ευμένους, ένα μνημείο-αφιέρωμα του βασιλιά της Περγάμου Ευμένους Β ΄ (197- 159 π.Χ.) στην Αθήνα.

Τη μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης για τα σωζόμενα μεσαία τόξα στον βόρειο τοίχο της στοάς του Ευμένους στη Νότια Κλιτή της Ακρόπολης, ενέκρινε το Αρχαιολογικό Συμβούλιο προχθές, στην προσπάθειά του να συνεχιστούν τα έργα στα μνημεία της περιοχής. Κι αν όλα πάνε καλά -δηλαδή εξασφαλιστούν χρήματα-, το έργο θα είναι έτοιμο το καλοκαίρι κάνοντας ακόμη καλύτερους τους περιπάτους μας γύρω από τον Ιερό Βράχο. Άλλωστε είχαν προηγηθεί ανάλογες εργασίες στην ανατολική πλευρά.

Η συγκεκριμένη στοά όμως, που δώρησε στην πόλη της Αθήνας ο βασιλιάς της Περγάμου, Ευμένης ο Β΄, το 160 π.Χ., έχει να «διηγηθεί» τη δική της ωραία ιστορία. Για την οικοδόμησή της υπολογίζεται πως ελευθερώθηκε χώρος από κατοικίες που καταλάμβαναν περίπου τέσσερα αρχαία οικοδομικά τετράγωνα, σύμφωνα με τους μελετητές. Υπάρχει βέβαια και η θεωρία του επίτιμου εφόρου αρχαιοτήτων Π. Καλλιγά που τοποθετεί το Παναθηναϊκό στάδιο μπροστά από τη στοά του Ευμένους. Αυτά θα τα δείξει το μέλλον. Όμως, όπως όλες οι στοές που ανεγείρονταν κοντά σε θέατρα στην αρχαιότητα, χρησίμευαν για καταφύγιο των θεατών στις κακές καιρικές συνθήκες ή για την αποθήκευση των σκηνικών του θεάτρου.

Ήταν διώροφη, μήκους 163 μ. και πλάτους 17,65 μ., η πρόσοψη του ισογείου διαμορφωνόταν από κιονοστοιχία 64 δωρικών κιόνων, ενώ στο μέσον υπήρχε μία σειρά από 32 κίονες ιωνικού ρυθμού. Στον όροφο υπήρχαν αντίστοιχα δύο κιονοστοιχίες, από τις οποίες η εξωτερική αποτελούνταν από «αμφικίονες» ιωνικού ρυθμού και η εσωτερική από κίονες που έφεραν κιονόκρανο περγαμηνού τύπου, σημειώνει σε ενημερωτικό κείμενό της η αρχαιολόγος

Οι δύο όροφοι συνδέονταν εξωτερικά με δύο κλίμακες που σχηματίζονταν στα άκρα της στοάς.

Ο Μ. Κορρές στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, θύμισε πως έχει φτιαχτεί από μάρμαρο της Περγάμου. Έχει σημασία όμως ότι τα αρχιτεκτονικά μέλη της στοάς κατασκευάστηκαν μεν στην Πέργαμο αλλά έφτασαν στην Αθήνα έτοιμα, με οδηγίες συναρμολόγησης!

Τον 2ο αι. μ.Χ. το δυτικό άκρο της Στοάς του Ευμένους συνδέθηκε λειτουργικά με το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού, μέσω μιας κλίμακας στο ανατολικό πέρας του κοίλου του. Σε χρήση ήταν μέχρι τον 3ο αι. μ.Χ., όταν καταστράφηκε ενώ το υλικό της χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του υστερορωμαϊκού τείχους. Τα ερείπιά της αποκαλύφθηκαν πλήρως από την Αρχαιολογική Εταιρεία κατά τα έτη 1877-78.

Τώρα, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων θα κάνει στο βόρειο τοίχο, επιτόπου στερεώσεις, θα αφαιρέσει παλιότερες επεμβάσεις και θα αποφύγει τις αποσυναρμολογήσεις. Κατά τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ. Ζιρώ, το μνημείο χρειάζεται και ένα σύστημα για την απομάκρυνση των όμβριων υδάτων. Αυτά για το μέλλον.

Πηγή: Το Βήμα, Καθημερινή