Gistor

Κατά τη φάση Αίγινα V (2200-2050 π.Χ.) ο οικισμός με το ξεχωριστό πολεοδομικό σύστημα οικοδομικών τετραγώνων φαίνεται πως έχει εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα πρωτοαστικά κέντρα της Πρώιμης Χαλκοκρατίας στο Αιγαίο.

Ο οικισμός προστατεύεται από ένα οχυρωματικό σύστημα, που περιλαμβάνει έναν περίβολο με εναλλασσόμενους πύργους και πύλες και ένα προτείχισμα κτισμένο σε απόσταση 3 μέτρων από τον περίβολο. Ο περίβολος ερευνήθηκε σε μήκος 80 μέτρων και αποτελείται από ισχυρό θεμέλιο πάχους 1,2 μέτρων. Αποτελείται από μεγάλες πέτρες και βότσαλα, που τοποθετούνται σε στρώσεις και συνδέονται μεταξύ τους με πηλό. Το επάνω μέρος του τείχους κτίζεται με ωμές πλίνθους και ενισχύεται με ξύλινα δοκάρια. Το συνολικό ύψος του τείχους υπολογίζεται κατά προσέγγιση σε 2 μέτρα περίπου: 1,2 μέτρα το θεμέλιο και 60-80 εκατοστά η ανωδομή. Οι τρεις πύργοι του τοίχους που ερευνήθηκαν ήταν πεταλόσχημοι και προεξείχαν από τον κύριο κορμό του. Το ίδιο ισχύει και για τις δύο πύλες του τείχους που έχουν μορφή D. Στην ευθύγραμμη πλευρά της πύλης υπήρχε άνοιγμα 90 εκατοστών, το οποίο κλεινόταν με ξύλινη πόρτα. Η πλευρική αυτή είσοδος οδηγούσε σε μια μικρή αυλή και από εκεί μέσω ενός δεύτερου ανοίγματος στο χαλικόστρωτο δρόμο του οικισμού, που βρισκόταν κατά μήκος του τείχους. Η μορφή αυτή τείχους είναι γνωστή και από το Καστρί Σύρου.

Το προτείχισμα ερευνήθηκε σε μήκος μόνον 9 μέτρων, και αποτελείται αποκλειστικά από μεγάλες πέτρες. Το πάχος και το ύψος του δεν ξεπερνούν το 1 μέτρο. Λειτουργούσε ως πρώτο εμπόδιο σε κάθε απόπειρα πρόσβασης προς τον οικονομικά εύρωστο οικισμό. Ανάλογα προτειχίσματα είναι γνωστά από τη Θερμή Λέσβου (φάση V), ένα από τα σημαντικότερα πρωτοαστικά κέντρα του βορειοανατολικού Αιγαίου κατά τη πρώιμη Χαλκοκρατία.