Gistor

Το ανάκτορο της Ζάκρου είναι το τέταρτο σε μέγεθος μινωικό ανάκτορο και βρίσκεται στο κέντρο μιας εύφορης κοιλάδας, στο ομώνυμο λιμάνι της ανατολικής ακτής. Το λιμάνι της Ζάκρου θα πρέπει να ήταν ένα από τα πιο σημαντικά της μινωικής Κρήτης, λόγω της θέσης του που επέτρεπε την άμεση επικοινωνία με τον κόσμο της Ανατολής. Αντίθετα η περιοχή ήταν γεωγραφικά απομονωμένη από την κεντρική περιοχή της Κρήτης λόγω των οροσειρών της Σητείας

Το ανακτορικό συγκρότημα κτίστηκε γύρω στο 2000 πΧ στο μέσο ενός οικισμού και καταστράφηκε γύρω στο 1400 πΧ ταυτόχρονα με τα υπόλοιπα ανάκτορα της δεύτερης Ανακτορικής περιόδου. Η γενική εικόνα της κατασκευής του ανακτόρου, που είναι κτισμένο από ντόπιους πωρολιθικούς δομούς, εμφανίζεται προχειρότερη από τα ανάκτορα της κεντρικής Κρήτης. Ο σχεδιασμός του όμως παρουσιάζει πολλά κοινά αρχιτεκτονικά στοιχεία με τα υπόλοιπα ανάκτορα, όπως την κεντρική αυλή, τα σύνθετα διαμερίσματα που αναπτύσσονται σε τέσσερις πτέρυγες και το άριστα σχεδιασμένο αποχετευτικό σύστημα.

Η κεντρική αυλή είναι μικρότερη σε σύγκριση με αυτές των υπολοίπων ανακτόρων και ο προσανατολισμός της έχει μια ελαφριά κλίση προς τα βορειοανατολιικά. Η πρόσβαση στο ανάκτορο ήταν δυνατή από τέσσερις εισόδους. Η κυριότερη είσοδος βρισκόταν στα βορειοανατολκά δηλαδή από την πλευρά του λιμανιού. Η είσοδος αυτή οδηγούσε στην κεντρική αυλή μέσω ενός βαθμιδωτού διαδρόμου. Στη δυτική πτέρυγα βρίσκονταν τα δημόσια διαμερίσματα που είχαν διακοσμημένα δάπεδα, ένα δωμάτιο συνεστιάσεων, μία μεγάλη αίθουσα τελετουργικών με τοίχους διακοσμημένους με χρωματιστό κονίαμα και δεξαμενές καθαρμών, και ένα ιερό θησαυροφυλάκιο. Στην ίδια πτέρυγα βρισκόταν και το αρχείο, όπου βρέθηκαν πινακίδες Γραμμικής Β γραφής, αποθήκες και εργαστήρια. Στην ανατολική πτέρυγα βρίσκονταν τα ιδιωτικά διαμερίσματα, που συνδέονταν με πολύθυρα, και μία δεξαμενή καθαρμών. Στη νότια πτέρυγα υπήρχε ένα συγκρότημα εργαστηρίων λιθοτεχνίας, ελεφαντουργίας, επεξεργασίας φαγεντιανής, ίσως και αρωματοποίας, που επικοινωνούσαν με την κεντρική αυλή.

Από το ανάκτορο της Ζάκρου προέρχεται ένα σύνολο από πολύ σημαντικά ευρήματα. Ανάμεσα σ' αυτά περιλαμβάνονται και μερικά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης, όπως τα πολυτελή λίθινα ρυτά, χάλκινα σπαθιά με χρυσά καρφιά ενώ τα εργαλεία από τους εργαστηριακούς χώρους μας προσφέρουν μία εικόνα της υστερομινωικής τεχνολογίας. Ορισμένα ευρήματα, όπως τα ανεπεξέργαστα κομμάτια από ελεφαντόδοντο, που είναι μαλλον συριακής προέλευσης και χάλκινα τάλαντα από την Κύπρο μαρτυρούν τις εμπορικές σχέσεις της Ζάκρου με την Ανατολή.