Οι πληροφορίες που έχουμε για τον πόλεμο αυτό είναι πολύ συγκεχυμένες και αγγίζουν τα όρια του μύθου. Και αυτές οι ημερομηνίες της έναρξης και του τέλους του πολέμου είναι αμφίβολες. Το σίγουρο είναι ότι ο πόλεμος κράτησε 17 χρόνια και διαδραματίστηκε το δεύτερο μισό του 7ου αιώνα.

Η παράδοση λέει ότι οι δυσκολίες των πρώτων ημερών του πολέμου ανάγκασαν τους Σπαρτιάτες να προσφύγουν στο Μαντείο των Δελφών, ο χρησμός έλεγε να πάρουν σύμβουλο έναν Αθηναίο. Οι Αθηναίοι που δεν ήθελαν να κυριαρχήσουν οι Λακεδαιμόνιοι τους έδωσαν έναν γραμματοδιδάσκαλο που φαινόταν κουτός και κουτσός από το ένα πόδι, τον Τυρταίο. Η παράδοση ότι ο Τυρταίος ήταν Αθηναίος αμφισβητείται.

Ένα χρόνο, περίπου, μετά τη μάχη στις Δέρες, οι δύο αντίπαλοι αποφάσισαν να αναμετρηθούν σε ένα μέρος που λεγόταν Κάπρου Σήμα, κοντά στην περιοχή της Στενυκλάρου.

Τον τρίτο χρόνο του πολέμου οι δύο αντίπαλοι επρόκειτο να συγκρουστούν σε ένα μέρος που λεγόταν Μεγάλη Τάφρος. Στο πλευρό των Μεσσηνίων συμπαρατάχτηκαν οι Αρκάδες, αλλά οι Σπαρτιάτες δωροδόκησαν τον βασιλιά τους Αριστοκράτη.