Από τις γραπτές πηγές και την αρχαιολογική σκαπάνη μπορούμε να πιθανολογήσουμε ότι η εγκατάσταση των Δωριέων στη Σπάρτη συνετελείται τον 10ο αιώνα. Μαζί τους υπήρχαν και Κάδμιοι, και αυτό εικάζεται από το γεγονός ότι κατά τους πρώτους αιώνες της δωρικής εξουσίας στη Σπάρτη, η βασιλεία δεν ήταν δικόρυφη αλλά τρικόρυφη. Παράλληλα, δηλαδή, προς τους βασιλικούς οίκους των Αγιαδών και των Ευρυπωντιδών, υπήρξε και τρίτος, των Αιγειδών, θηβαϊκής καταγωγής. Η παγίωση της σπαρτιατικής κυριαρχίας στον ευρύτερο λακωνικό χώρο πρέπει να συντελέστηκε τον 9ο και 8ο αιώνα. Οι υποταγμένοι κάτοικοι που δεν έφυγαν από τη Λακωνία έγιναν είλωτες (δουλοπάροικοι) ή περίοικοι (υποτελείς).

Την περίοδο αυτή γηγενής πληθυσμός μαζί με Δωριείς και με επικεφαλής τον Θήρα έφυγαν από την Σπάρτη και αποίκισαν στην Καλλίστη η οποία στη συνέχεια πήρε το όνομά της από τον Θήρα. Ο Θήρας και οι απογόνοί του κράτησαν για αρκετό χρονικό διάστημα την βασιλεία στο νησί.

Αργότερα ορισμένοι από αυτούς πήγαν στις ακτές της Αφρικής και ίδρυσαν την Κυρήνη.

Την περίοδο αυτή φαίνεται ότι ο πληθυσμός της Λακωνικής είχε αυξηθεί αρκετά. Αυτό φαίνεται από την αύξηση των κλήρων στην κοιλάδα του Ευρώτα, αρχικά είχε μοιραστεί σε 4.500 κλήρους, αργότερα σε 6.500 και μετά τον Α' Μεσσηνιακό πόλεμο σε 9.000. Η έξοδος προς την εύφορη μεσσηνιακή πεδιάδα ήταν φυσικό επακόλουθο.

Περισσότεροι από 28 αθηναϊκοί τάφοι ανήκουν στην εποχή αυτή: οκτώ στη βόρεια κλιτύ του Αρείου Πάγου, 12 στην περιοχή του Κεραμεικού (όλοι, εκτός από έναν, στη νότια όχθη του Ηριδανού) και τουλάχιστον οκτώ σε άλλα σημεία. Κανένα νεκροταφείο της εποχής αυτής δεν μπορεί να θεωρηθεί περισσότερο αριστοκρατικό από κάποιο άλλο, εφόσον σε όλες τις πιο πάνω περιοχές έχουν βρεθεί αρκετά πλούσιοι ΠΓ τάφοι. Κυριαρχούν οι καύσεις, δημοφιλείς στην Αθήνα από παλαιότερα, με μόνες εξαιρέσεις τρεις ενταφιασμούς παιδιών της ΠΓ Ι. Οι ανδρικές καύσεις τοποθετούνταν σε αμφορείς με λαβές κατακόρυφες από τον λαιμό προς την κοιλιά. Ένας αμφορέας με ευρύτερο σώμα και με μικρές λαβές στον ώμο περιείχε την τέφρα μιας γυναίκας.

Στην Αργολίδα κυριαρχεί ο ενταφιασμός ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή, αντίθετα με την αττική πρακτική της καύσης των νεκρών. Στις περισσότερες ΠΓ ταφές έχουν χρησιμοποιηθεί κιβωτιόσχημοι τάφοι, με επένδυση και κάλυψη από χονδροειδείς λίθινες πλάκες. Συναντούμε επίσης ταφές σε πίθους, αλλά η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε τον 8ο αι. Σε άλλες περιοχές ο εγκιβωτισμός σε πίθους περιοριζόταν στις παιδικές ταφές, ενώ στο Άργος είναι πολύ χαρακτηριστική η χρήση τεράστιων χονδροειδών πίθων για τον ενταφιασμό ενηλίκων. Τοπική ιδιαιτερότητα αποτελεί και η συνήθεια να χρησιμοποιούνται ξανά παλιότεροι πίθοι ή κιβωτιόσχημοι τάφοι για νεότερες ταφές. Έτσι πολλοί τάφοι έχουν χρησιμοποιηθεί διαδοχικά έως και τρεις φορές.

Στην Κόρινθο, όπως και στην Αργολίδα, προτιμούν τον ενταφιασμό και τοποθετούν το σώμα σε συνεσταλμένη στάση. Οι τάφοι είναι κατασκευασμένοι με προσοχή: τετραγωνισμένες λίθινες πλάκες επενδύουν και καλύπτουν τους κιβωτιόσχημους, ή, σπανιότερα, λαξεύουν μια σαρκοφάγο σε ένα μονολιθικό πώρινο μπλοκ. Αν το έδαφος είναι αρκετά σκληρό, διαμορφώνουν τον κιβωτιόσχημο χώρο και τον καλύπτουν με μία μόνο καλυπτήρια πλάκα.

Οι ταφές στο Βράνεζι είναι καύσεις και ενταφιασμοί, όλες σε κιβωτιόσχημους τάφους καλυμμένους από ενιαίο χαμηλό τύμβο διαμέτρου 7 μ. και ύψους 2 μ., που υψώνεται γύρω από έναν κεντρικό λιθοσωρό. Ανάμεσα στα κτερίσματα υπάρχουν χάλκινα ξίφη, χρυσές ταινίες και δύο χρυσά σπειροειδή ενώτια.

Ο πλουσιότερος οικισμός της περιοχής αυτής βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της: πρόκειται για το Λευκαντί. Τα ευρήματα, που αποκαλύπτουν τη μία πλουτοπαραγωγική πηγή του οικισμού, βρέθηκαν σε λάκκο απορριμάτων, μαζί με κεραμική του 900 π.Χ. περίπου.

Η Θεσσαλία καλύπτει πολύ μεγάλη έκταση και κανείς δεν θα περίμενε καμία ομοιογένεια στον πολιτισμό ή στις ταφικές παραδόσεις. Εμφανίζονται μάλιστα δύο ανόμοιες πρακτικές κατά την διάρκεια των Σκοτεινών Αιώνων, οι οποίες αρχικά κυριαρχούν σε διαφορετικά τμήματα της περιοχής. Στον νότο, και ιδίως γύρω από τον Παγασητικό κόλπο, είχαν αρχίσει επαφές με την Εύβοια ήδη από τον 11ο αι. Όλη η σειρά της τροχήλατης πρωτογεωμετρικής κεραμικής της Ιωλκού φανερώνει ευβοϊκή επιρροή, όπως και οι κιβωτιόσχημοι με μονές ταφές, αν και στη Θεσσαλία κυριαρχούσε πάντοτε ο ενταφιασμός των νεκρών, αντίθετα με την καύση που προτιμούσαν στο Λευκαντί.