Τα καινούργια χαρακτηριστικά πού παρουσιάζονται στις κώμες της Ελλάδος στην πρώιμη εποχή του Χαλκού είναι κατά γενικό τρόπο τα ακόλουθα. Διαλέγουν χαμηλούς λόφους πολύ κοντά στη θάλασσα για να κατασκευάσουν τις οικίες τους (σπανιότερα προτιμούν την ενδοχώρα δίπλα σε πηγές, όπως στη Νεολιθική εποχή.). Οικίες με δύο δωμάτια οργανώνονται σε μικρές ενότητες, με δρόμους στρωμένους με αμμοχάλικο ή βότσαλα.

Με την Πρωτοελλαδική εποχή αρχίζει το παραδοσιακό χρονολογικό σύστημα που διαιρεί την εποχή του Χαλκού σε Πρώιμη, Μέση και Ύστερη και που φέρει διαφορετικά ονόματα για κάθε περιοχή (Ελλαδική για την Ηπειρωτική Ελλάδα, Μινωική για την Κρήτη και Κυκλαδική για τα νησιά του κεντρικού Αιγαίου). Κάθε περίοδος υποδιαιρείται ακόμη σε υποπεριόδους που συμβολίζονται Ι, II καί III. Υπάρχουν ακόμη μικρότερες υποδιαιρέσεις που καλύπτουν τόσο μικρά χρονικά όρια, ώστε εάν απόλυτες χρονολογίες μας ήταν προσιτές, θα ήταν πολύ πιο εύκολο για μας να γράφουμε π.χ. 1420 - 1390 π.Χ. από το να θυμόμαστε τέτοιες υποδιαιρέσεις. Έτσι τα δύο χιλιάδες χρόνια του πολιτισμού της Εποχής του Χαλκού έχουν διαιρεθεί σε εννιά φάσεις κι έχει γίνει κάθε προσπάθεια, ώστε να εναρμονισθούν με το αρχικό σχέδιο που επινόησε ο sir Arthur Evans για την Κρήτη.

Η σπουδαιότερη γλώσσα που άφησε ίχνη στην Ελλάδα, πριν γενικευθεί, η χρήση της Ελληνικής, ήταν μια γλώσσα με ευδιάκριτες καταλήξεις, που φανερώνουν κτήση ή τόπο, σε -σσος ή -νθος. Αυτή η γλώσσα άφησε τα σημάδια της στην μετέπειτα Ελληνική, δανείζοντας την ονόματα που φανερώνουν τόπο, κοινές λέξεις για δέντρα, πουλιά, τη γεωργία και έναν αριθμό μυθολογικών ή ηρωικών ονομάτων προσώπων. Αυτή η πρωταρχική « Προελληνική » γλώσσα δεν ήταν υποχρεωτικό να εμφανίζεται χωρίς τοπικές διαφοροποιήσεις. Μπορεί να ήταν μια οικογένεια συγγενών διαλέκτων παρά ενιαία γλώσσα. Σε κάποια περίοδο της Προϊστορίας εξαπλώθηκε στην Ελλάδα, τα νησιά, την Κρήτη, την Ανατολία και πιθανόν βόρεια και δυτικά μέσα στα Βαλκάνια.

Η περίοδος ανάμεσα στο 2200 και το 1900 π.Χ. χαρακτηρίζεται από δύο σημαντικές διεισδύσεις στην Ελλάδα που έγιναν από παρόμοιους εισβολείς: αυτούς που έφεραν τη γραπτή διακόσμηση (patterned ware people) και αυτούς που ορισμένοι καλούν Μινύες. Αυτοί οι τρεις αιώνες δεν είναι πολύ σημαντικοί για την Ελλάδα και τις Κυκλάδες, αλλά για τον έξω κόσμο αποτελούν το πεδίο μιας δραματικής σειράς πολέμων και μετακινήσεων οι οποίες, δημιουργώντας ισχυρές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους επερχόμενους και τους επιβιώσαντες λαούς, δημιούργησαν τις πολιτικές αναστατώσεις της Μεσοχαλκής εποχής. Στην αρχή της περιόδου σημειώθηκαν ριζοσπαστικές αλλαγές στην κεραμική και στον έλεγχο όλης της Ανατολίιας, από την Ταρσό μέχρι την Τροία. Οι Ακκάδιοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους Guti (ορεινή φυλή με ορμητήριο τον Ζάγρο) που εισέβαλαν στα νότια σύνορά τους. Οι φιλικές ανταλλαγές της Ανατ. Μεσογείου με την Αίγυπτο σταμάτησαν και η Αίγυπτος έχασε την παλιά της δύναμη.