Την έκβαση των Περσικών πολέμων έκριναν δύο πεζομαχίες, οι μάχες του Μαραθώνα και των Πλαταιών, και δύο ναυμαχίες, της Σαλαμίνας και της Μυκάλης. Η μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) υπήρξε κατ' εξοχή αθηναϊκό επίτευγμα, για το οποίο δικαίως υπερηφανεύονταν οι Αθηναίοι. Την νίκη τους μνημόνευσαν με την ίδρυση λίθινου τροπαίου στο πεδίο της μάχης στην πεδιάδα του Μαραθώνα, του οποίου τμήματα σώζονται ακόμη και σήμερα. Τους Αθηναίους που έπεσαν στην μάχη έθαψαν στο πεδίο θεωρώντας ότι η αρετή τους υπήρξε εξέχουσα.

Με τη δύναμη και την εξαίρετη θέση της, στη διασταύρωση των κύριων οδικών αξόνων που διέτρεχαν την ελληνική χερσόνησο, η Θήβα επεδίωξε να επιβάλλει την εξουσία της στη Βοιωτία, δρώντας ως επικεφαλής του περίφημου Κοινού των Βοιωτών και μέσα στα πλαίσια των δικών της πολιτικών επιδιώξεων. Η τακτική αυτή την έφερε σύντομα αντιμέτωπη με άλλες βοιωτικές πόλεις (Πλαταιές, Θεσπιές, Ορχομενό) και κυρίως με την Αθήνα. Με τον Ορχομενό συγκρούστηκε ήδη από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ. και αργότερα βοήθησε στην εκδίωξη των Θεσσαλών του Λατταμύα από τη Βοιωτία στην κρίσιμη μάχη του Κερησσού. Προς το τέλος μάλιστα του 6ου αι. π.Χ. Θηβαίοι και Αθηναίοι ήλθαν αντιμέτωποι δύο φορές στο πεδίο της μάχης. Η μάχη κοντά στον Εύριπο, το 560 π.Χ. ήταν μια διπλή νίκη της νεοπαγούς αθηναϊκής δημοκρατίας κατά των Βοιωτών, πρωτίστως των Θηβαίων, και κατά των Χαλκιδέων συμμάχων τους, που είχαν προσβάλλει τα νώτα της, όταν πάσχιζε να αποσείσει την τυραννία.

Η Μεγαρίδα είναι μικρή ορεινή χώρα μεταξύ Κορινθίας, Βοιωτίας και Αττικής. Η αρχική της έκταση, όταν τα δυτικά της σύνορα έφθαναν στον Ισθμό, ήταν 650 τ. χιλ., αλλά από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ., οπότε η Κόρινθος κατέλαβε το δυτικό της τμήμα, η χώρα περιορίστηκε σε 420 τ. χιλ. Η Μεγαρίδα εκτείνεται ανάμεσα σε δύο θάλασσες: δυτικά έχει τον Κορινθιακό κόλπο και νότια τον Σαρωνικό, με δύο λιμάνια, των Παγών και της Νίσαιας αντίστοιχα, που υπήρξαν που υπήρξαν ορμητήρια για την εμπορική και αποικιακή δραστηριότητα των Μεγάρων. Τα χερσαία της όρια διαμορφώνονται από τους ορεινούς όγκους των Γερανείων δυτικά, του Κιθαιρώνα βόρεια, των υπωρειών των ορέων Πατέρα και Μακρού ανατολικά και του Τρικέρατου νοτιοανατολικά.

Ταναγραϊκή

Η αρχαία Τανάγρα βρίσκεται 5 χλμ. νότια του Σχηματαρίου, στο κέντρο περίπου της νοτιοανατολικής Βοιωτίας, πάνω στον χαμηλό λόφο Γκριμάδα. Στα νότια διατρέχεται από τον ποταμό Ασωπό και στα ανατολικά από τον παραπόταμο του Λάρη (αρχαίος Θερμοδών, πιθανότατα).

Η πόλη του Στράτου ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του Κοινού των Ακαρνάνων και χαρακτηρίζεται μεγίστη από τον Θουκιδίδη. Οι μέχρι τώρα ανασκαφές επιβεβαίωσαν την άποψη ότι η σημαντική αυτή πόλη-κράτος υπάρχει ήδη από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ., ενώ αακμάζει κυρίως στον 4ο αι. π.Χ., κααθώς υποστηρίχθηκε από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο, ο οποίος αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός "αντίβαρου" στους πολεμοχαρείς Αιτωλούς της αντιπέρα όχθης του Αχελώου.

Οι αρχαίοι Οινιάδες απέχουν 24 χλμ από το Μεσολόγγι. Προβάλλουν πάνω σε λόφο που ονομάζεται Τρίκαρδος, ερημωμένοι αλλά επιβλητικοί, περιτριγυρισμένοι από το αρχαίο τείχος τους. Στην αρχαιότητα ήταν η δεύτερη σε μέγεθος και σπουδαιότητα πόλη των Ακαρνάνων, μετά τον Στράτο.